Ter voorbereiding van de 66e zitting van de Algemene Vergadering hebben de Secretaris Generaal van de VN, Ban Ki-Moon, en de Speciale Rapporteur inzake mensenrechten van Iran, Ahmed Shaheed, rapporten uitgebracht die de internationale gemeenschap op de hoogte stelt van de grove mensenrechtenschendingen.
Het rapport van de Ban Ki-Moon is op verzoek van de Algemene Vergadering tot stand gekomen onder resolutie 65/226 van december 2010. Binnen deze resolutie werd in strenge diplomatieke taal de misstanden van het regime aan de orde gebracht en gevraagd hier een halt toe te roepen. De zorgen die Ban Ki-Moon binnen dit rapport uit, maar ook in het publieke debat, nemen toe.
Met name de toename van (publieke) executies van gevangenen en minderjarige zijn een doorn in het oog voor de internationale gemeenschap. Het aantal geëxecuteerden van 252 in 2010 komt bovenop de 300 geheime executies in voornamelijk de Vakilabad gevangenis in Mashdad. Aan het begin van dit jaar heeft de Hoge Commissaris voor de Rechten van de Mens haar zorgen geuit over de 147 geëxecuteerden in 4 maanden tijd. Naast de vele executies kunnen advocaten, mensenrechtenverdedigers, journalisten, filmmakers, bloggers hun beroep niet meer uitoefenen aangezien ze dusdanig geïntimideerd worden of zelfs gevangen worden gezet. De vrijheid van vereniging is aan banden gelegd. Zo zijn bijvoorbeeld twee demonstraten door geweld om het leven gekomen toen men in februari de straat op gingen in solidariteit met de protesten in Egypte. Gedurende deze periode hebben enkele parlementsleden opgeroepen oppositieleiders op te hangen. De twee grootste oppositieleiders Mir Hussein Mossavi en Mehdi Karoubi zijn sinds februari onder huisarrest gesteld.
De onlangs benoemde waarnemer van de Verenigde Naties inzake mensenrechten, heeft de Iraanse overheid opgeroepen een cultuur te ontwikkelen, waarin de fundamentele rechten en vrijheden van minderheden en vrouwen worden beschermd. De speciale rapporteur, dr. Ahmed Shaheed, deed ook een dringend beroep op Iran om te stoppen met het onderdrukken van andersdenkenden. Daarnaast uitte hij zijn bezorgdheid over de verslechterende gezondheid van sommige gevangenen en herhaalde hij een al eerder gedaan verzoek voor toestemming om het land te bezoeken.
De speciale rapporteur begon zijn werkzaamheden op 1 augustus j.l. In zijn tussentijds verslag verklaart hij dat de nadruk bij zijn werk ligt op het formuleren van een voorstel over de methodiek, waarmee hij de problematiek in Iran aan wil pakken. Hij brengt daarbij de meest recente ontwikkelingen op het vlak van mensenrechten in kaart. Leidraad vormen de gesprekken die hij sinds zijn aanstelling heeft gevoerd met individuele personen en met organisaties, waardoor hij kan beschikken over getuigenissen uit eerste hand.
Daarbij gaat het onder meer om wijd verbreide misstanden tegen politieke activisten en degenen die opkomen voor vrouwenrechten, journalisten, filmmakers, mensenrechtenadvocaten en milieuactivisten; het martelen van gevangenen; het opleggen van de doodstraf na rechtszaken die niet aan de juridische normen voldoen; het eisen van buitensporige borgsommen en het gebrek aan onafhankelijkheid bij rechters.
De speciale rapporteur zegt ook bezorgd te zijn over de schendingen van mensenrechten tegen minderheden, waarbij hij diverse groeperingen noemt zoals Arabieren, Azeri’s, bahá’ís, balochis, christenen, joden, Koerden, soefi’s en soenitische moslims.
‘De meerderheid van de gevangenen worden naar verluidt beschuldigd van zaken die met de nationale veiligheid te maken hebben en hebben onrechtmatige processen ondergaan, omdat elke standaard van een eerlijk proces ontbrak’, schrijft dr. Shaheed in zijn rapport. Hij benadrukt bij de afsluiting van zijn rapportage zijn wens voor het bereiken van een constructieve dialoog tussen de Iraanse regering, de internationale gemeenschap en het maatschappelijk middenveld.
Ban Ki-Moon stelt in zijn rapport dat Iran sinds 2005 geen toegang meer heeft verleend aan VN instanties om het land te bezoeken. De aanstelling van de Speciale Rapporteur voor mensenrechtensituatie in Iran is slecht ontvangen en wordt gezien als een unilaterale stap. Toegang zal dr. Shaheed niet worden verleend. Van de 38 verzoeken die de VN aan Iran heeft gestuurd in 2010 zijn er 13 beantwoord.
Rapport van VN Secretaris Generaal Ban Ki-Moon: http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N11/499/42/PDF/N1149942.pdf?OpenElement
Rapport van VN Special Rapporteur mensenrechten Iran Ahmed Shaheed: http://news.bahai.org/sites/news.bahai.org/files/documentlibrary/859_Special_Rapporteur_report.pdf
