De Iraanse presidentsverkiezingen laten een bekend scenario zien: een op z’n minst omstreden staatshoofd die niet van het pluche wijkt versus een hervormingsgezinde presidentskandidaat. Maar is het wel zo zwart-wit, en wie zijn Mahmoud Ahmadinejad en Mir Hossein Mousavi? De zittende president Mahmoud Ahmadinejad en de hervormingsgezinde presidentskandidaat Mir Hossein Mousavi; beiden claimen ze de zege van de presidentsverkiezingen. Dat Ahmadinejads zege hem niet zal worden afgenomen, lijkt zeker.
De zoon van een smid werkte zich op tot burgemeester van de Iraanse hoofdstad Teheran en uiteindelijk tot president van de Islamitische Republiek Iran. En dat wil hij graag blijven. “Ahmadinejad heeft enorm veel lef. Die man durft te zeggen wat hij denkt. Maar misschien is het ook domheid”, denkt Farhad Golyardi, socioloog en publicist van Iraanse afkomst. “Ahmadinejad is als een ruziezoekend jongetje dat de nationale trots verdedigt met honderdduizend handen en voeten.”
Bewust of onbewust vestigde Ahmadinejad, voormalig hoofdingenieur van het Iraanse zesde leger, de aandacht op zich door zijn opmerkelijke uitspraken. De 52-jarige ultraconservatief komt misschien bedeesd over in zijn werkmansjasje, door zijn speeches staat hij te boek als Holocaustontkenner. Hij zou Israël het liefst van de kaart zien verdwijnen, heeft nucleaire ambities en een broertje dood aan homoseksualiteit.
Mir Hossein Mousavi (68) lijkt Ahmadinejads tegenpool, met zijn studie architectuurwetenschappen. “Mousavi komt uit een zeer cultureel geëngageerde gemeenschap. Hij is bezig met het vormen van de Iraanse cultuur en identiteit, en voelt zich heel erg verbonden met de behoeftes van de Iraanse jongeren”, meent Golyardi, wiens zus en nichtjes nu betogen in de straten van Teheran.
Maar liefst zeventig procent van de bevolking is jonger dan dertig. Mousavi lijkt voor jongeren de beste keus, in een land waar geen vrije toegang tot internet is, mannen en vrouwen elkaar in het openbaar niet mogen kussen en geen cafés zijn. Toch heeft Farinaz Aryanfar (25), economiestudente aan de Universiteit van Tilburg en lid van de universiteitsraad, haar twijfels bij de zachtaardige Mousavi.
“Hij wil wel praten met de rest van de wereld, maar doet geen stap terug in het nucleaire programma. En hij is goedgekeurd door de Raad van Hoeders (het machtigste orgaan in het land, red.)”, zegt de teleurgestelde Aryanfar, die met haar familie uit Iran vluchtte. “Omdat jongeren toch hun hoop op hem hadden gevestigd, zijn ze extra teleurgesteld. Toen ik hoorde dat Ahmadinejad zestig procent van de stemmen had gekregen en Mousavi dertig, dacht ik dat het een grap was.”
Filosoof, dichter en hoogleraar Afshin Ellian geeft van beide kandidaten niet hoog op. “Je hebt te kiezen tussen pest encholera. Maar als ik moet kiezen, dan liever Mousavi.” Volgens de in Teheran geboren Ellian is de vergelijking tussen de zittende president en zijn belangrijkste uitdager zeker geen kwestie van goed of slecht.
“Mousavi is een reformist, zeker. Maar hij wist twintig jaar geleden als minister-president van massa-executies van politieke gevangenen. Sindsdien had hij alleen adviesposten. Mousavi is geen groot retoricus en wordt ondersteund door de Iraanse maffia.” Ellian heeft grote twijfels of Mousavi zijn rug recht gaat houden, mochten de straatprotesten weken aanhouden.
Voor Ahmadinejad heeft Ellian nog wel een compliment. “Hij is de zoon van een smid. Dat vind ik een mooi beroep.” Tegelijkertijd, waarschuwt Ellian, lijdt Ahmadinejad aan “fatale zuiverheid, in al zijn opvattingen. Dat is beangstigend. Als hij een half miljoen mensen moet laten ombrengen, dan doet hij dat.”
